Co to jest „paluch sztywniejący” (ang. hallux rigidus)?

„Paluch sztywniejący” to choroba polegająca na zmianach zwyrodnieniowych stawu śródstopno-palcowego pierwszego. W miarę ich rozwoju organizm wytwarza ostefity (wyrośla kostne, objęte zaznaczeniem na poniższym zdjęciu) ograniczające zakres ruchomości oraz zwęża się szpara stawu na skutek postępującego uszkadzania chrząstki stawowej. Najczęściej ustawienie palucha jest prawidłowe (w odróżnieniu od palucha koślawego).

Skąd się bierze „paluch sztywniejący”?

Czasem przyczyną jest przebyty w przeszłości uraz tego stawu, jednak najczęściej nie znamy ewidentnej przyczyny. Można doszukiwać się podobnie jak w przypadku palucha koślawego początku patologii w zaburzonej biomechanice stopy czy genetyce. Bardzo często dotyczy obu stóp.

Jak się objawia „paluch sztywniejący”?

Bolesnym ograniczeniem zakresu ruchomości stawu śródstopno-palcowego pierwszego, czyli „zgięcia grzbietowego” W praktyce oznacza to ból przy próbie wykroku czy w butach na wysokim obcasie. Tworzący się osteofit na grzbiecie I-ej kości śródstopia może powodować deformację, która będzie widoczna i bolesna (np. w sandałach może być boleśnie uciskany przez pasek)

Jak leczyć „paluch sztywniejący”?

Początkowo dobór odpowiedniego obuwia, ew. wkładki do pozostałych butów dają dobre efekty. Jednak jeśli ból mimo to jest obecny to należy rozważyć leczenie operacyjne.

Na czym polegają operacje „palucha sztywniejącego”?

W wczesnym paluchu sztywniejącym leczenie polega na usunięciu osteofitów (zabieg nazywamy cheilektomią, można wykonać go artoskopowo), czasem zabieg trzeba uzupełnić o różnego rodzaje osteotomie pierwszej kości śródstopia lub paliczka podstawnego. W bardziej zaawansowanym stadium można rozważyć plastykę interpozycyjną z użyciem membrany kolagenowej lub dedykowanych implantów, czyli zastąpienie powierzchni stawowej (po przebudowie użytych biomateriałów) elastyczną i niebolesną tkanką. Taka operacja pozwala zachować ruchomość w stawie. W bardzo zaawansowanym stadium trzeba usztywnić staw (tzw. artrodeza) lub wykonać endoprotezę stawu śródstopno-palcowego.

Co po operacji „palucha sztywniejącego”?

Najczęściej przez 4 do 6-u tygodni pacjenci używają specjalnego buta z odciążeniem przodostopia lub z półokrągłą podeszwą. Fizjoterapię zaczyna się w trzecim tygodniu po operacji. Do pracy można wrócić po około 4-ech tygodniach (czasem dłużej, zwłaszcza w zawodach gdzie trzeba dużo stać lub chodzić).